اثربخشی برنامه آموزشی درمانی خودورزی بر خودتنظیمی هیجانی، خودکارآمدی در مدیریت دیابت و انعطاف‌پذیری شناختی
در مبتلایان به دیابت نوع دو
پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی برنامه آموزشی درمانی خودورزی بر خودتنظیمی هیجانی، خودکارآمدی در مدیریت دیابت و انعطاف‌پذیری شناختی در مبتلایان به دیابت نوع دو انجام شد. روش پژوهش از نوع آزمایشی با طرح پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه بیماران مبتلا به دیابت نوع دو مراجعه‌کننده به بیمارستان گلستان اهواز در سال ۱۴۰۳ بود که از میان آنان ۳۰ نفر به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه ۱۵ نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایش طی ۱۴ جلسه ۹۰ دقیقه‌ای تحت آموزش برنامه درمانی خودورزی قرار گرفت و گروه کنترل هیچ مداخله‌ای دریافت نکرد. ابزار گردآوری دادهها شامل پرسشنامه خودتنظیمی هیجانی گارنفسکی و کرایج (۲۰۰۶)، پرسشنامه خودکارآمدی در مدیریت دیابت فاپا و همکاران (۲۰۱۶) و پرسشنامه انعطاف‌پذیری شناختی دنیس و وندروال (۲۰۱۰) بود. دادهها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری و تک‌متغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد برنامه آموزشی درمانی خودورزی بر خودتنظیمی هیجانی و انعطاف‌پذیری شناختی تأثیر معنیدار دارد، اما بر خودکارآمدی در مدیریت دیابت تأثیر معنیداری نداشت. این یافته‌ها بیانگر آن است که مداخلات مبتنی بر خودورزی می‌تواند به‌عنوان رویکردی مؤثر برای بهبود جنبه‌های روان‌شناختی بیماران مبتلا به دیابت نوع دو به کار گرفته شود.
واژگان کلیدی: خودورزی، خودتنظیمی هیجانی، خودکارآمدی در مدیریت دیابت، انعطاف‌پذیری شناختی،دیابت نوع دو
Abstract
The present study aimed to investigate the effectiveness of the Self-working Educational Therapeutic Program on emotional self-regulation, diabetes management self-efficacy, and cognitive flexibility in patients with type 2 diabetes. The research method was experimental with a pretest-posttest design and a control group. The statistical population included all patients with type 2 diabetes who were referred to Golestan Hospital in Ahvaz in 2024, from whom 30 participants were purposefully selected and randomly assigned to experimental and control groups (15 in each group). The experimental group received 14 sessions of 90 minutes of the self-working therapeutic program, while the control group did not receive any intervention. Data were collected using the Emotional Self-Regulation Questionnaire (Garnefski & Kraaij, 2006), the Diabetes Management Self-Efficacy Scale (Pápa et al., 2016), and the Cognitive Flexibility Inventory (Dennis & Vander Wal, 2010). The data were analyzed through multivariate and univariate covariance analyses (MANCOVA and ANCOVA). The results indicated that the self-working educational therapeutic program had a significant effect on emotional self-regulation and cognitive flexibility, but no significant effect on self-efficacy in diabetes management. These findings suggest that interventions based on self-working can serve as an effective approach to improving psychological aspects of patients with type 2 diabetes
Keywords: Self-working, emotional self-regulation, diabetes management self-efficacy, cognitive flexibility, type 2 diabetes
منبع: مساوات، نگین (۱۴۰۴). اثربخشی برنامه آموزشی درمانی خودورزی بر خودتنظیمی هیجانی، خودکارآمدی در مدیریت دیابت و انعطاف‌پذیری شناختی در مبتلایان به دیابت نوع دو. پایان نامه کارشناسی ارشد روان شناسی بالینی. (به راهنمایی دکتر رضا جوهری فرد). اهواز: دانشگاه آزاد اهواز.